Blog Archieven - Pagina 2 van 2

Tango Orkest Sessie in Antwerpen

by Kay Sleking

16 februari 2025, Casa 32 / Milonga de Carmen

Gisteren weer een ongelooflijk inspirerende sessie gehad met musici in Antwerpen. Het blijft fascinerend hoe we in slechts een paar uur met een gemengde groep musici een programma kunnen voorbereiden. De groep bestond uit zowel zeer gevorderde amateurmusici als professionals. Toch was er gisteren een celliste die pas één jaar les had gehad – iets wat ik pas ontdekte toen ze al aanwezig was. Maar met haar talent en moed kon ze uitstekend meekomen met de aangepaste partijen die ik voor haar heb gemaakt.

Het is geweldig om dit voor publiek te mogen presenteren, maar wat me telkens weer raakt, is het bijna alchemistische proces van het mengen van instrumenten, de dynamiek en de swing die ontstaat. Ik wil de musici bedanken voor hun overgave en het publiek voor hun aanwezigheid, want muziek gaat pas écht leven wanneer het gedeeld wordt.

De volgende tango-orkestsessie is op 16 maart. Wil je ervaren hoe een tango-orkest werkt? Kom dan luisteren! Heb je interesse om mee te doen? Laat van je horen! Hier kun je de informatie bekijken.

Gitaar in Tango

by Kay Sleking

Voordat wij verder gaan met de achtergrond van de orquesta típica’s, wil ik eerst aandacht besteden aan de kleinere ensembles waarin de gitaar een prominente rol speelde.

Zoals besproken in mijn vorige blog bestonden de allereerste tango-ensembles uit viool, zang, fluit en gitaar. Deze instrumenten waren destijds gemakkelijk voorhanden. Het is belangrijk om te beseffen dat tangomuziek een smeltkroes is van de vele culturen die samenkwamen in Buenos Aires, vooral door de immigranten uit Europa die een beter leven zochten in Argentinië. Zij arriveerden per schip en brachten hun instrumenten mee, zoals gitaar, fluit en viool. Dit waren relatief gemakkelijk mee te nemen instrumenten. De piano verscheen pas op het toneel toen de welgestelde burgerij interesse kreeg in het genre, want een piano was een kostbaar instrument. Ook de bandoneon kwam pas later, overgebracht vanuit Duitsland.

De gitaar was het instrument bij uitstek voor het begeleiden van liedjes. Toen de grote orkesten opkwamen, verdwenen de kleinere ensembles echter niet. Zij floreerden in de kleinere theaters en cafés, omdat de beperkte akoestiek het lastig maakte om een grote zaal vol dansers te begeleiden.

Cuarteto tipico

Er zijn prachtige opnames van bekende orkestleiders die, naast hun populaire orkesten, ook in duo, trio of kwartet speelden met gitaar. Een goed voorbeeld hiervan is het ensemble van bandoneonist Aníbal Troilo en de meestergitarist Roberto Grela. Zij voegden de lager gestemde guitarrón en de contrabas toe, waarmee een cuarteto típico ontstond. Door deze toevoegingen kregen beide solisten meer vrijheid in hun rol. Na de dood van Troilo ging Grela verder met de legendarische bandoneonist Leopoldo Federico.

Roberto Grela’s speelstijl werd sterk beïnvloed door Django Reinhardt, de beroemde gitarist van de Hot Club de France. Deze invloed kwam vooral tot uiting in zijn harmonieën en akkoordgebruik, even als in zijn spel met een plectrum, wat de klank en timing een extra dimensie gaf. Daarnaast werd Grela beïnvloed door Braziliaanse muziek, die regelmatig in cafés en kleine theaters werd gespeeld. Sterker nog, een set bestond vaak uit een mix van tango, folklore en Braziliaanse muziek.

De samenwerking tussen Troilo en Grela ontstond naar aanleiding van een theatertour waarbij het budget te beperkt was om een volledig orkest in te huren. Deze twee musici hebben een oeuvre opgebouwd dat tot op de dag van vandaag als een belangrijke bron van inspiratie dient. Wat bijzonder is, is dat zij stukken speelden die ook in groot orkestsetting werden uitgevoerd. Dit principe doet denken aan de jazz, waarbij een ‘standard’ bestaande uit melodie en akkoordenschema in allerlei bezettingen gespeeld kan worden.

Cuarteto de guitarras

Roberto Grela (1913-1992) was een van de meest invloedrijke gitaristen in de geschiedenis van de tango. Geboren in Buenos Aires, ontwikkelde hij al op jonge leeftijd een passie voor muziek en begon gitaar te spelen, wat uiteindelijk zou leiden tot een prominente rol in de Argentijnse muziekwereld.

Naast zijn samenwerking met de bandoneonisten Aníbal Troilo en Leopoldo Federico, richtte Roberto Grela in 1962 zijn eigen gitaarkwartet op, bekend als ‘El Cuarteto de Roberto Grela’. In dit kwartet speelden getalenteerde gitaristen, waaronder Ubaldo de Lío, die vaak als tweede gitarist optrad. Dit kwartet speelde een cruciale rol in de verdere ontwikkeling van de gitaar binnen de tango en bood Grela een belangrijk platform om zijn muzikale visie te realiseren.

Het gitaarkwartet van Grela speelde niet alleen traditionele tango’s maar experimenteerde ook met andere ritmes en invloeden, zoals de milonga, folklore en zelfs elementen uit de jazz, wat bijdroeg aan de verrijking van het tango-idioom. Dit alles maakte het kwartet tot een pionier in het gebruik van de gitaar binnen de tango, en het inspireerde vele toekomstige musici om de gitaar een prominente rol te geven in hun eigen tango-ensembles.

Hieronder kun je een opname bekijken waarin je duidelijk het effect van het gebruik van een plectrum en het karakteristieke fraseren van een melodie kunt waarnemen.

Roberto Grela “A San Telmo”

El Cuarteto de Roberto Grela

Er is nog zoveel meer te vertellen over de ontwikkeling van de gitaar in de tango, evenals over de verschillende ensembles en spelers! Tussen de besprekingen van de orkesten en optredens door zal ik daarom regelmatig een gitarist, nummer of tijdperk uitlichten.

De essentie en evolutie van tango voor orkest

by Kay Sleking

Wanneer je je verdiept in tangomuziek voor orkest, ontdek je werken uit verschillende tijdperken en orkesten, elk met hun eigen unieke klanken en stijlen. Door de evolutie van deze periodes en hun muziek te begrijpen, kun je je vaardigheden binnen het orkest verder verfijnen. Elk instrument vraagt bovendien om een specifieke benadering om de authentieke klank van tangomuziek te verkijgen. In deze eerste verdiepingsblog vind je een beknopte samenvatting en luisterfragmenten. In de volgende blogs zal de focus liggen op specifieke orkesten en instrumenten.

De Argentijnse tangomuziek heeft een rijke en dynamische ontwikkeling doorgemaakt. Oorspronkelijk ontstond de tango in de late 19e eeuw in de volksbuurten van Buenos Aires en Montevideo, waarbij het werd beïnvloed door een mix van Europese, Afrikaanse, en Zuid-Amerikaanse ritmes. De vroege tango was een dansmuziekstijl, gespeeld door kleine ensembles, vaak bestaande uit gitaar, viool, en fluit.

De Guardia Vieja (Oude Garde) en de vorming van het orquesta típica

Rond het begin van de 20e eeuw ontwikkelde de tango zich verder met de komst van de bandoneon, een Duits instrument dat het typische, melancholische geluid van de tango bepaalt. Dit leidde tot de vorming van het Orquesta Típica, een standaardensemble voor tango, bestaande uit bandoneons, violen, piano en contrabas. Deze samenstelling legde de basis voor de tango zoals die later wereldwijd bekend zou worden.

Een bekend tango-orkest uit de Guardia Vieja is Orquesta Típica Victor. Dit orkest was een van de prominente groepen die de vroege tango in Buenos Aires populair maakte en een belangrijke rol speelde in de ontwikkeling van de tango als muziekstijl. Ze waren actief in de vroege 20e eeuw en hebben bijgedragen aan de vorming van de typische tango-orchestratie van die tijd.

De Guardia Nueva (Nieuwe Garde) en de Gouden Eeuw

In de jaren 1920 en 1930 begon de tango internationale bekendheid te verwerven, wat leidde tot verfijning in de orkestratie en compositie. Deze periode staat bekend als de ‘Gouden Eeuw’ van de tango, waarbij grote orkesten een prominente rol speelden. Carlos Gardel maakte de gezongen tango populair, terwijl Juan D’Arienzo en Aníbal Troilo orkesten leidden die synoniem werden met de dansbare, ritmische tango van die tijd.

‘Entre dos fuegos‘ is een beroemde opname van de Argentijnse orkestleider Juan D’Arienzo, opgenomen in 1937. D’Arienzo, bijgenaamd ‘El Rey del Compás’ vanwege zijn strikte en energieke ritmische stijl, staat bekend om zijn invloedrijke rol in de heropleving van de tango in de jaren 1930.

Een van de beroemdste opnames van Aníbal Troilo uit de jaren 30 en 40 is ‘La Cumparsita’, opgenomen in 1941. Deze opname is bijzonder belangrijk in de tango-muziekgeschiedenis vanwege Troilo’s meesterlijke interpretatie en orkestratie van het iconische tango-nummer dat oorspronkelijk werd geschreven door Gerardo Matos Rodríguez met tekst van Carlos Gardel en Alfredo Le Pera.

Osvaldo Pugliese: De meester van tango-orkestratie

Osvaldo Pugliese was een sleutelpersoon in de evolutie van de tangomuziek, bekend om zijn innovatieve harmonieën en ritmes die de emotionele diepgang van de tango versterkten. Zijn stijl combineerde kracht met subtiliteit, wat zijn muziek zowel dynamisch als verfijnd maakte. Zijn iconische composities zoals ‘La Yumba’ zijn essentieel voor iedereen die de ware intensiteit van de tango wil begrijpen. Pugliese’s invloed blijft voelbaar, en zijn werk vormt nog steeds een maatstaf voor orkesten wereldwijd.

De innovaties van Astor Piazzolla

De naoorlogse periode bracht een nieuwe fase in de ontwikkeling van de tango. Astor Piazzolla revolutioneerde de tango door het te vermengen met elementen van jazz en klassieke muziek, wat leidde tot de zogenaamde Tango Nuevo. Piazzolla’s composities, zoals ‘Libertango’ en ‘Adiós Nonino’, verkennen complexere ritmes en harmonieën, en zijn vaak geschreven voor uitgebreide orkestraties, inclusief strijkers en percussie, naast de traditionele Orquesta Típica.

Astor Piazzolla speelt ‘Adiós Nonino’ met de Sinfónica ‘Cologne Radio Orchestra’ uit Duitsland (1985).

Moderne tijd en wereldwijde verspreiding

In de late 20e en vroege 21e eeuw heeft de tango een wereldwijde renaissance doorgemaakt. Moderne orkesten blijven de traditionele vormen van de tango spelen, maar experimenteren ook met fusies, incorporatie van elektronische instrumenten, en nieuwe composities. De tango is geëvolueerd van een lokale, volksdansmuziek naar een veelzijdig genre dat in concertzalen over de hele wereld wordt uitgevoerd.

De ontwikkeling van de Argentijnse tango voor orkest is een weerspiegeling van de culturele en muzikale veranderingen in de wereld. Het is een genre dat constant evolueert, maar altijd zijn wortels in de passionele dans en de melancholie van de bandoneon behoudt.